Mata wang adalah salah satu indikator penting bagi menilai prestasi ekonomi sesebuah negara. Nilai mata wang yang tinggi menunjukkan kekuatan dan keyakinan pelabur terhadap ekonomi negara tersebut. Sebaliknya, nilai mata wang yang rendah menunjukkan kelemahan dan ketidakstabilan ekonomi negara tersebut.
Krisis kejatuhan mata wang berlaku apabila nilai mata wang sesebuah negara jatuh secara mendadak dan mendalam berbanding mata wang negara lain. Krisis ini biasanya disebabkan oleh faktor-faktor luaran dan dalaman yang mempengaruhi permintaan dan penawaran mata wang. Faktor-faktor luaran termasuklah keadaan ekonomi global, perubahan kadar faedah, ketegangan geopolitik, dan spekulasi mata wang. Faktor-faktor dalaman pula termasuklah ketidakseimbangan fiskal dan perdagangan, hutang luar, inflasi, dan krisis politik.
Krisis kejatuhan mata wang boleh memberi kesan negatif dan positif terhadap negara yang menghadapinya.
Kesan negatif termasuklah:
- Peningkatan kos import barangan. Kejatuhan nilai mata wang menyebabkan barangan import menjadi lebih mahal. Ini akan memberi kesan kepada kos pengeluaran, pengedaran, dan penggunaan barangan yang memerlukan bahan mentah atau komponen yang diimport. Contohnya, kos petrol, makanan, ubat-ubatan, dan peralatan elektronik akan meningkat. Ini seterusnya akan menaikkan harga barangan dan perkhidmatan, dan meletakkan beban kewangan kepada pengguna akhir iaitu rakyat.
- Peningkatan inflasi. Kejatuhan nilai mata wang juga boleh menyebabkan inflasi, iaitu kenaikan umum harga barangan dan perkhidmatan. Inflasi akan mengurangkan kuasa beli rakyat dan menjejaskan taraf hidup mereka. Inflasi juga boleh menjejaskan daya saing negara dalam pasaran antarabangsa, kerana barangan tempatan menjadi lebih mahal berbanding barangan import. Inflasi juga boleh menyebabkan ketidakstabilan sosial dan politik, kerana rakyat akan merasa tidak puas hati dengan keadaan ekonomi dan kerajaan.
- Pelaburan asing merosot. Kejatuhan nilai mata wang boleh menjejaskan keyakinan pelabur asing terhadap ekonomi negara. Pelabur asing mungkin akan mengelakkan atau menarik balik pelaburan mereka di negara yang mengalami krisis mata wang, kerana mereka bimbang akan kerugian akibat pertukaran mata wang. Ini akan mengurangkan aliran masuk modal asing, yang diperlukan untuk membiayai pembangunan dan pertumbuhan ekonomi. Pelaburan asing langsung (FDI) ke Malaysia telah merosot sebanyak 47% daripada RM74.5 bilion kepada RM39.5 bilion sepanjang setahun di bawah pentadbiran kerajaan sekarang.
- Hutang luar meningkat. Kejatuhan nilai mata wang juga boleh meningkatkan beban hutang luar negara, kerana hutang tersebut perlu dibayar dalam mata wang asing yang lebih mahal. Ini akan menambah kos perkhidmatan hutang dan mengurangkan kemampuan negara untuk membayar hutang mereka. Hutang luar Malaysia telah meningkat sebanyak 12.6% daripada RM931.1 bilion pada suku ketiga 2023 kepada RM1.05 trilion pada suku keempat 2023.
Kesan positif pula termasuklah:
- Peningkatan nilai eksport barangan. Kejatuhan nilai mata wang boleh meningkatkan nilai eksport barangan, kerana barangan tempatan menjadi lebih murah dan berdaya saing di pasaran antarabangsa. Ini akan meningkatkan permintaan dan pendapatan daripada eksport, yang merupakan sumber utama pendapatan negara. Eksport juga boleh meningkatkan pengeluaran, pekerjaan, dan pendapatan dalam sektor-sektor yang berkaitan, seperti pertanian, perindustrian, dan perkhidmatan.
- Pengukuhan sektor pelancongan. Kejatuhan nilai mata wang juga boleh menguatkan sektor pelancongan, kerana negara menjadi destinasi yang lebih menarik dan mampu bagi pelancong asing. Ini akan meningkatkan jumlah pelawat, penginapan, dan perbelanjaan pelancong, yang akan memberi manfaat kepada industri pelancongan dan sektor-sektor yang berkaitan, seperti pengangkutan, makanan, dan hiburan. Pelancongan juga boleh meningkatkan kepelbagaian ekonomi, budaya, dan sosial negara.
- Pembaikan neraca pembayaran. Kejatuhan nilai mata wang juga boleh membaiki neraca pembayaran, iaitu perbezaan antara jumlah transaksi ekonomi antara negara dengan negara lain. Neraca pembayaran terdiri daripada akaun semasa, yang mencerminkan perdagangan barangan dan perkhidmatan, dan akaun kewangan, yang mencerminkan aliran modal dan hutang. Kejatuhan nilai mata wang boleh mengurangkan defisit akaun semasa, kerana eksport meningkat dan import menurun. Kejatuhan nilai mata wang juga boleh mengurangkan defisit akaun kewangan, kerana aliran keluar modal berkurang dan aliran masuk modal bertambah.
Kesimpulan
Krisis kejatuhan mata wang adalah satu fenomena yang boleh memberi kesan negatif dan positif terhadap negara yang menghadapinya. Kesan negatif termasuklah peningkatan kos import barangan, peningkatan inflasi, pelaburan asing merosot, dan hutang luar meningkat. Kesan positif pula termasuklah peningkatan nilai eksport barangan, pengukuhan sektor pelancongan, dan pembaikan neraca pembayaran. Oleh itu, negara yang mengalami krisis mata wang perlu mengambil langkah-langkah yang sesuai untuk mengatasi kesan negatif dan memanfaatkan kesan positif. Langkah-langkah tersebut boleh merangkumi dasar monetari, fiskal, perdagangan, dan pertukaran yang berkesan, serta kerjasama antarabangsa dan regional.
